Czym tak naprawdę jest pewność siebie? W ujęciu psychologicznym jest to stan, w którym czujemy się dobrze sami ze sobą (w swoim ciele, ze swoimi myślami, przekonaniami) oraz jesteśmy pewni poczucia swojej wartości i wierzymy w swoje możliwości. Pewność siebie jest produktem interakcji organizmu i osobowości z warunkami i sytuacjami, w jakich jednostka funkcjonuje.

Poczucie to wzrasta, gdy jednostka odnosi powodzenie, kontroluje stosunki i otoczenie społeczne; spada, gdy spotykają ją niepowodzenia, gdy jej stosunki międzyludzkie ulegają pogorszeniu, gdy inni dominują i górują nad nią (Zaborowski, 2002, str. 120).

A co tak dokładnie może wchodzić w skład modelu pewności siebie?

a) różne sytuacje świata zewnętrznego, społecznego,

b) stan organizmu i zdrowia jednostki,

c) czynniki osobowościowe tj. cele, wartości, samoocena, wiara w swoje możliwości, poczucie kontroli.

Potwierdzeniem i rozszerzeniem tego modelu może być stworzone przez Antonowskiego (1987) poczucie koherencji. W jego skład wchodzą 3 czynniki:

Poczucie zrozumiałości – określa stopień w jakim odczytujemy napływające do nas informacje ze świata zewnętrznego i wewnętrznego jako spójne i uporządkowane. Wysoki poziom tego poczucia charakteryzuje się z przekonaniem, że wydarzenia w naszym życiu możemy zrozumieć i przewidzieć, co wiąże się z wysoką pewnością siebie. Natomiast niskie poczucie zrozumiałości objawia się tym, ze nie czujemy wystarczającej kontroli nad tym co się dzieje w naszym życiu. Wiązać się to może z występowaniem dużego stresu i lęku.
Poczucie zaradności – określa stopień w jakim jednostka jest świadoma swoich wewnętrznych zasobów, jako takich które są w stanie sprostać różnym wyzwaniom. Dzięki wysokiemu poczuciu zaradności, wiemy jak operować naszymi wewnętrznymi zasobami. Z kolei niskie poczucie zaradności charakteryzuje się słabą wiarą we własne zasoby, co może skutkować występowaniem różnych lęków.
Poczucie sensowności – określa stopień w jakim jednostka czuje, że jej życie ma sens. Dzięki temu poczuciu jesteśmy w stanie poradzić sobie z różnymi wydarzeniami życia codziennego oraz z trudnymi emocjami, które nam czasami towarzyszą.

Wszystkie te trzy składniki są bardzo ważne i oddziałują na siebie.

Jak poczucie pewności siebie/ własnej wartości wpływa na rozwój dziecka i kształtującą się osobowość?

Pewność siebie tworzy się i kształtuje pod wpływem grup, kręgów i środowisk, w których jednostka funkcjonuje i z którymi jest bliżej związana m.in. na drodze identyfikacji.

Pierwszą i najważniejszą grupą, w której tworzą się podwaliny pewności siebie dziecka, stanowi rodzina. Pozycja dziecka w rodzinie, a szczególnie jego relacje z rodzicami, ich stosunek do dziecka i styl wychowawczy podnoszą lub osłabiają pewność siebie (Zaborowski, 2002, str. 120).

Bezinteresowna miłość i akceptacja rodziców, rozsądne wymagania, dodawanie odwagi, wiara w dziecko, poświęcanie mu uwagi i jego emocjom, pielęgnowanie wiary w jego zasoby pozytywnie wpłyną na rozwój dziecka i jego pewności siebie. Dzięki temu w późniejszych latach będzie ono świadome swoich wewnętrznych zasobów i pewne swoich działań. W dobrym kierunku rozwinie się jego pewność siebie i poczucie własnej wartości. Poczucie koherencji będzie na wysokim poziomie. I z drugiej strony wręcz przeciwnie. Wrogość i niechęć rodziców, kary fizyczne, brak bezwarunkowej akceptacji i miłości, nie zwracanie uwagi na emocje i potrzeby dziecka osłabiają pewność siebie i rodzą utajoną niechęć do rodziców i innych ludzi (np. rówieśników w okresie szkolnym, czy współpracowników w okresie dorosłości). Pojawić się mogą także problemy w szkole ( z ocenami, zachowaniem).

Jak wzmacniać poczucie własnej wartości u dzieci:

a) przez rodziców?

kochaj dziecko bezwarunkowo i okazuj mu swoją miłość,
bądź jego towarzyszem zarówno w powodzeniach jak i upadkach,
bądź jego partnerem, przewodnikiem i uczestnikiem jego wspomnień,
pozwól dziecku być sobą, nie każ mu realizować swoich marzeń, tylko pozwól mu odkryć samego siebie,
pozwalaj dziecku przeżywać każde emocje, wspieraj go w tym i pokaż mu, że jesteś przy nim,
słuchaj dziecka bardzo uważnie, daj mu poczuć swoją obecność,
stawiaj rozsądne granice, w zależności od wieku i możliwości dziecka.

Wparcie rodziców, pokazywanie jak naprawić błędy czy docenianie wysiłków dziecka bardzo pomaga w budowaniu poczucia własnej wartości.

b) przez nauczycieli?

okazuj szacunek każdemu ze swoich uczniów,
doceniaj każde jego starania,
otaczaj go ciepłem, życzliwością, bądź uważny na jego potrzeby,
akceptuj jego zainteresowania i w miarę możliwości pomóż mu je rozwijać,
podkreślaj jego mocne strony, pokaż mu że go doceniasz,
licz się z jego uczuciami, staraj się być wyrozumiały,
chwalić za osiągnięcia i sukcesy.

„Dzięki swojej postawie, ciepłym słowom, pochwałom, docenianiu wysiłku dziecka oraz organizowaniu ćwiczeń i zabaw, które kształtują jego wrażliwość i osobowość nauczyciel może znacznie przyczynić się do wzmacniania pozytywnej samooceny.”

Poczucie pewności siebie jest czynnikiem, który powinno się rozwijać już od wczesnych lat dzieciństwa. W przyszłości zapunktuje to dobrym stanem psychicznym; wiarą w swoje wewnętrzne zasoby, w poczucie skuteczności i kontroli nad własnym życiem. Także wysoką samooceną i wysokim poczuciem własnej wartości (czyli świadomością, że zasługuje się na wszystko co najpiękniejsze; szacunek, szczęście czy bezwarunkową miłość – od siebie samych oraz innych ludzi). Taka osoba jest otwarta na nowe doświadczenia, które wywołują u niej ciekawość, a nie strach czy lęk. Wierzy w powodzenie przy podejmowaniu nowych działań. A w obliczu trudności, które napotkają go po drodze stawia im czoło i nie poddaje się. A jakiekolwiek porażki widzi jako motywacje do dalszego rozwoju. Dlatego bardzo ważne jest pielęgnowanie pewności siebie.

https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Psychologica/Studia_Psychologica-r2002-t-n3/Studia_Psychologica-r2002-t-n3-s119-131/Studia_Psychologica-r2002-t-n3-s119-131.pdf
https://dawidharacz.com/poczucie-koherencji-czym-jest
https://nowastrona.sp5.chorzow.pl/images/stories/kacikedukacyjny/jak_wzmacniac_poczucie_wlasnej_wartosci_u_dzieci.pdf