Dzieci ze spektrum autyzmu mają trudności w rozumieniu komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Zaburzenie to występuje w różnych postaciach i stopniach nasilenia. Głównie dotyczy przekazywania za pomocą tonu głosu,słów, gestów, mimiki i myśli. Osoby z autyzmem dodatkowo mają trudności z odpowiednim odbiorem informacji z otoczenia. Proces dekodowania informacji u osób z autyzmem przebiega stopniowo i powoli, dlatego informacja ustna,ze względu na krótki czas emisji często bywa niezrozumiała. Język obrazów jest dla autysty językiem ojczystym,słowo mówione jest językiem obcym.Komunikacja przebiega sprawniej gdy wypowiedziom werbalnym towarzyszy wizualizacja. U dzieci autystycznych źródłem zaburzeń komunikacji są trudności ze zrozumieniem do czego służy komunikacja. Dziecko nie ma świadomości,że język w ogóle istnieje i służy do przekazywania myśli i pragnień. 

Czym jest metoda PECS?

Jedną z formą komunikacji wspomagającej jest PECS (Picture Exchange Communication system-System Komunikacji przez Wymianę Symboli). PECS został stworzony przez behawiorystę Andego Bondego praz logopedę Lori Frost w 1985 roku w odpowiedzi na specyficzne problemy osób z autyzmem. Ze względu na problemy z naśladownictwem nauka gestów przez te osoby często jest utrudniona. Ponadto u tej grupy osób występują szczególne, wspominane już, problemy z komunikacją oraz z motywacją do komunikacji. Jest to metoda komunikacji alternatywnej i wspomagającej. PECS służy do szybkiego nauczenia umiejętności porozumiewania się osób, które nie posiadają funkcjonalnej mowy między innymi dla osób z zaburzeniami mowy lub spektrum autyzmu. Ta metoda komunikacji promuje komunikację w różnorodnych sytuacjach społecznych i nie wymaga długiego wcześniejszego treningu. Jest to porozumiewanie się za pomocą obrazków.

Jak wygląda trening PECS?

Trening PECS zaczyna się bowiem od nauki spontanicznego proszenia o konkretne rzeczy po czym przechodzi się w kierunku nauki dodatkowych funkcji porozumiewania się takich jak komentowanie oraz odpowiadanie na pytania. To znacznie wpływa na tempo nauki znaków oraz na chęć do komunikacji. W autyzmie zaburzona jest motywacja do komunikowania się, stąd pierwszą rzeczą, której się autystyk uczy jest proszenie o rzeczy i czynności istotne dla danej osoby, takie, które mają dla niej charakter pozytywny. Dziecko może w ten sposób nabyć umiejętności skutecznej komunikacji z otoczeniem oraz łatwiej rozwijać jego inne strefy i często zaczynają się też pojawiać dźwięki mowy.

Z czego składa się protokół PECS?

Protokół PECS składa się z sześciu faz:

FAZA I nauka fizycznej wymiany. W zamian za podany symbol osoba otrzymuje rzecz, którą przedstawia symbol. Ogromny nacisk kładzie się tu na inicjowanie chęci osoby proszącej, aby komunikowanie nie odbywało się jako odpowiedź na zachętę, podpowiedź, pytanie, lecz aby chęć komunikowania się symbolem wypływała bezpośrednio od osoby uczącej się komunikowania w ten sposób.

,,Jak’’ porozumiewać się

• Wyrażanie spontanicznej prośby
• 2-osobowa strategia podpowiedzi
• Podnieść,sięgnąć,puścić

FAZA II

Odległość i wytrwałość

• Pokonanie odleglości do partnera komunikacyjnego
• Teaching strategy:shaping

FAZA III

Różnicowanie ikon preferowanych i ikon dystraktorów

• Zasada ½ sekundy
• 4 stopniowa procedura korekty błędu

FAZA IV Jest etapem, kiedy osoba uczy się układać zdania na tzw. pasku zdaniowym

Różnicowanie dwóch ikon wzmocnień

• Sprawdzenie korespondencji
• 4 stopniowa procedura korekty błędu
• Przeszukiwanie ksiązki

FAZA V

Struktura zdaniowa

• Dokładanie obrazka wzmocnienia do paska zadaniowego
• Błąd sekwensyjny: krok w tył
• Strategia stałego czasu odroczenia

FAZA VI Jest momentem, gdy uczymy osoby komentowania rzeczywistości.

Słownictwo opisowe

• Prośba o konkretny przedmiot
• Rozmiar,kolor,kształt itp.
• Czasowniki

Dzięki unikatowemu zestawieniu procedur i technik, protokół PECS jest wysoce efektywny i znacznie ułatwia życie osób z autyzmem i ich rodzin, a osoba po szkoleniu dostaje gotowe narzędzie do rozpoczęcia uczenia komunikowania się.

Badanie testem VB-MAPP – na czym polega?

Kolejnym narzędziem planowania terapii dla dzieci z autyzmem jest VB-MAPP. Narzędzie to zostało stworzone na bazie analiz dzieci rozwijających się typowo. Test VB-MAPP jest narzędziem do oceny umiejętności językowych i społecznych dzieci z autyzmem i innymi zaburzeniami rozwoju. Oparty jest na funkcjonalnej analizie Skinnera, na założeniach Stosowanej Analizy Zachowania oraz na tzw. kamieniach milowych rozwoju. Dostarcza całościowej i opartej na silnych podstawach oceny, ale też umożliwia planowanie terapii.

Określa, jak powinny rozwijać się poniżej określone w nim sfery do 48 miesiąca życia z podziałem na kamienie milowe: 1 – do 18 miesiąca, 2 – do 30 miesiąca i 3 – 48 miesiąca życia dziecka. Każdy z poziomów dzieli się na konkretne sfery – kamienie milowe. Każdy zaś kamień milowy dzieli się na mniejsze, które możemy sprawdzać szczegółowo jeśli duży kamień milowy nie został zaliczony. Czyli, gdy dziecko nie prosi o 10 przedmiotów – sprawdzamy, czy prosi o 2, o 5 itd.

Dzieki VB-MAPP można stwierdzić, czy dziecko podejmuje próby komunikacji i czy mowa werbalna dziecka rozwija się prawidłowo a także czy dźwięki wydawane przez dziecko służą komunikacji. Test również pomaga określać trudności poznawcze dziecka i pisać dzieciom program terapeutyczny w wyszczególnieniem deficytów na każdym z poziomów. Na podstawie wyników jest możliwość zaplanowania całego procesu terapeutycznego od wczesnych umiejętności.