Stres egzaminacyjny i radzenie sobie z nim

Stresem nazywa się zakłócenie lub zapowiedź zakłócenia równowagi między zasobami jednostki, a wymaganiami ze strony otoczenia. Pojawienie się stresu egzaminacyjnego wiąże się w zasadzie nie tylko z wystąpieniem egzaminu, ale także z jego interpretacją przez jednostkę. Dla jednych będzie on postrzegany jako wyzwanie, a dla innych jako zagrożenie. Oczekiwanie krzywdy sprawia, że interpretujemy otoczenie jako niesprzyjające, a zasoby niewystarczające. Natomiast oczekiwanie zysków i rozwoju działa jak katalizator mobilizacji. Te dwie odmienne interpretacje powodują także różne stany emocjonalne związane bezpośrednio z doświadczeniem emocji służących i niesłużących. Mentalne utożsamienie wydarzenia jako wyzwanie wpływa na wysoką efektywność zmagania się z trudnościami przez człowieka.

Radzenie sobie ze stresem – na czym polega?

Szereg czynności podejmowanych przez jednostkę w celu zredukowania stresu jest nazywane radzeniem sobie. Strategie te pełnią funkcję instrumentalną-dotyczące źródła stresu i funkcję paliatywną-wpływającą na stan emocjonalny jednostki. Badania potwierdzają, że pilne i długotrwałe uczenie się przed egzaminem wpływa na pozytywne rezultaty i opanowanie lęku związanego z nim(Janas,1999). Pokazuje to istotny fakt, że stres egzaminacyjny to nie tylko sam moment egzaminu, ale wiele etapów przed jak i po nim. Wyróżnia się cztery takie etapy(Zeidner, 1995). Cały okres przed egzaminem nazywany jest fazą przygotowania. Podejmowany jest wysiłek mentalny przez kształtowanie oczekiwanego rezultatu egzaminu. Także szereg działań nastawionych na przygotowania merytoryczne uzupełnia się wzajemnie z funkcjami dotyczącymi obniżenia napięcia emocjonalnego. Charakterystyczne dla tej fazy jest odczuwanie ambiwalentnych emocji.

Moment egzaminu jest konfrontacją. W fazie tej człowiek zmaga się z bezpośrednimi wyzwaniami jak i przeżywanymi emocjami. Najwyższe napięcie występuje w czasie rozpoczęcia egzaminu, a lęk ten obniża się w miarę upływu czasu. W trzeciej fazie tracimy strategie instrumentalne, bo na wynik egzaminu nie mamy już wpływu. Okres oczekiwania wiąże się z uruchomieniem funkcji paliatywnej i skoncentrowaniu się na emocjach. Przechodząc już do ostatniej fazy, na główny plan wchodzą subiektywne opinie na temat uzyskanych rezultatów. Gdy wynik jest pozytywny następuje koniec procesu radzenia sobie. Natomiast jeśli rezultat jest negatywny, co do oczekiwań następuje dalsze radzenie sobie z uczuciem porażki. Lęk uważa się za główny czynnik przeszkadzający w efektywnym radzeniu sobie z sytuacją egzaminu. Wysokie natężenie lęku nie sprzyja pojawieniu się myśli związanych z zadaniem, a intensyfikuje pobudzenie emocjonalne. Również wysoki lęk i pesymistyczne nastawienie, co do własnych umiejętności prowadzi do spadku zaangażowania w realizowane zadanie. Po trzecie nieadekwatne przygotowanie do egzaminu uświadamia o porażce, która wzmacnia lęk.

Stres, lęk egzaminacyjny – jak sobie z nim radzić?

Badania sugerują, że efektywność radzenia sobie ze stresem pochodzi z zasobów jednostki. Kształtowanie i nabywanie odporności na stres ma charakter rozwojowy i adaptacyjny. Najważniejsze jest, aby zdać sobie sprawę, iż stres około-egzaminacyjny jest naturalną reakcją, zaakceptować go, a to już pozytywnie wpłynie na odczucia emocjonalne. Zastanowić się, jakie działania dla danej osoby będą korzystne, czyli jak mogą sami pomóc sobie, aby zredukować napięcie. A także komunikacja z innymi osobami, przyjaciółmi, specjalistami, nauczycielami, proszenie o pomoc, świadomość, że nie trzeba samemu się z tym zmagać. Należy pamiętać o codziennych ćwiczeniach fizycznych, odpoczynku i przerwach w nauce. Przygotowanie merytoryczne wpłynie na zwiększenie pewności siebie we własnych możliwościach, a pozytywne nastawienie mentalne obniża poziom lęku. Najważniejsze, aby zdać sobie sprawę, iż egzamin nie definiuje Cię jako osoby, nie określa twojej wartości, a także nie jest jedynym wyznacznikiem twojej przyszłości.

Bibliografia: „STRES EGZAMINACYJNY I RADZENIE SOBIE Z NIM” Ewa Gruszczyńska