Zaburzenia odżywiania

Zaburzenia odżywiania to poważne, zagrażające zdrowiu i życiu zaburzenie psychiczne. Anoreksja i bulimia są najgroźniejszymi z zaburzeń psychicznych – wskaźnik śmiertelności wynosi aż 20% i wzrasta wraz z czasem trwania choroby. Ponad połowa zgonów wynika z chronicznego niedożywienia i związanych z nim powikłań somatycznych, np. zaburzeń rytmu pracy serca. Częstą przyczyną śmierci jest również samobójstwo osób zmagających się z zaburzeniami odżywiania. Dlatego tak ważne jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie specjalistycznego i kompleksowego leczenia z pomocą psychiatry, psychologa, a czasem również dietetyka.

Zaburzenia odżywiania wg Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10

  • Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa)
  • Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa)
  • Przejadanie się związane z czynnikami psychologicznymi
  • Inne zaburzenia odżywania

Symptomy, które świadczą o anoreksji:

  • zmniejszenie masy ciała (albo brak przyrostu – u dzieci)
  • zachowania mające na celu zmniejszenie masy ciała poprzez unikanie „tuczącego” pożywienia
  • zaburzony obraz własnego ciała – ocenianie siebie jako osoby otyłej oraz pojawienie się lęku przed przytyciem
  • zaburzenia hormonalne manifestujące się u kobiet zanikiem miesiączki (lub jej nie pojawieniem się), a u mężczyzn utratą zainteresowań seksualnych i potencji
  • rozpoznano 2 typy zaburzenia:
  • restrykcyjny – osoba chora ogranicza przyjmowanie pokarmu do bardzo niewielkich ilości i nieregularnie stosuje środki przeczyszczające
  • bulimiczny – osoba chora ogranicza ilość przyjmowanego pokarmu, ponadto stosuje środku przeczyszczające i moczopędne oraz prowokuje wymioty

Symptomy, które świadczą o zachorowaniu na bulimię:

  • nawracające okresy żarłoczności, podczas których osoba zjada bardzo duże ilości pokarmu (w krótkim okresie czasu)
  • brak kontroli nad swoim zachowaniem podczas napadu żarłoczności
  • regularne stosowanie środków kompensujących – metod zapobiegających przyrostowi wagi ciała (takie jak: prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych, ścisła dieta, głodówka lub bardzo wyczerpujące ćwiczenia fizyczne)
  • duże wyrzuty sumienia, wstydu i niezadowolenia z siebie po napadzie żarłoczności
  • koncentracja uwagi na odżywianiu, sylwetce i wadze ciała
  • 2 typy bulimii:
  • przeczyszczający
  • nieprzeczyszczający

Symptomy, które świadczą o występowaniu napadów objadania się :

  • jedzenie (przez ok. 1-3 godziny) dużych ilości pokarmów, więcej niż większość osób w podobnym okresie czasu i podobnych okolicznościach
  • utrata kontroli nad jedzeniem podczas epizodu objadania się
  • jedzeniem szybciej niż normalnie
  • jedzenie aż do uczucia dyskomfortu
  • jedzenie większych ilości pokarmów niż to wynika z głodu
  • jedzenie samotnie ze względu na przeżywanie zakłopotania z powodu ilości przyjmowanych pokarmów
  • po epizodzie poczucie niezadowolenia z siebie, obniżony nastroju i poczucie winy

Jeśli obserwujesz u siebie lub u Twoich bliskich niepokojące objawy, które mogą świadczyć o którymś z zaburzeń odżywiania, niezwłocznie skontaktuj się z placówką, która oferuje pomoc w zaburzeniach odżywiania. Szybkie wykrycie choroby zwiększa szanse na wyleczenie. 

W związku ze wzrostem zachorowalności na zaburzenia odżywiania, również u coraz młodszych osób (odnotowuje się przypadki zachorowań u dzieci 10-11 letnich), amerykańskie placówki zdrowia psychicznego prowadzą wnikliwe i ciekawe statystyki związane z tymi jednostkami chorobowymi. Oto kilka z nich:

  • Prawie 50% osób z zaburzeniami odżywania spełnia kryteria obrazu klinicznego depresji
  • Tylko 1 na 10 osób z tymi zaburzeniami otrzymuje leczenie
  • Zaburzenia odżywiania mają największy odsetek śmiertelności spośród wszystkich zaburzeń psychicznych
  • 91% studentek podejmuje próby kontroli wagi poprzez stosowanie diet odchudzających
  • 86% zachorowań na zaburzenie odżywiania ma miejsce przez 20 rokiem życia
  • Anoreksja jest trzecim co do częstości zaburzeniem psychicznym wśród młodzieży
  • 95% pacjentów cierpiących na zaburzenia odżywiania są w przedziale wiekowym 12-26 lat
  • 81% uczniów 10-letnich obawia się bycia osobą grubą
  • 1 – 4,2% kobiet cierpi w swoim życiu na anoreksję
  • 1,1 – 4,5% kobiet choruje w swoim życiu na bulimię
  • 2,8% dorosłych cierpi na napady objadania się związane z czynnikami psychologicznymi
  • Mężczyźni stanowią 10-15% pacjentów chorujących na anoreksję i bulimię
  • Mężczyźni chorujący na zaburzenia odżywiania rzadziej szukają pomocy i leczenia z powodu przekonania, że jest to „kobieca choroba”

Leczenie i psychoterapia:

Bez względu na przyczyny powstania zaburzeń odżywiania (które są bardzo zróżnicowane, jednak zawsze dotyczą sfery psychicznej człowieka), wymagają one leczenia i pomocy udzielonej przez wykwalifikowanych psychologów, psychoterapeutów, psychiatrów, czasem również dietetyków. Stosowana metoda powinna być dopasowana indywidualnie do pacjenta, dostosowana do jego potrzeb i specyfiki problemu. Zaleca się:

  • Psychoterapię indywidualną – stosuje się terapię w nurcie psychodynamicznym, systemowym lub poznawczo-behawioralnym. Prowadzoną przez kompetentnego psychoterapeutę pomoże wrócić do prawidłowego funkcjonowania, przywrócić zdrowe nawyki żywieniowe, które pozwolą na utrzymanie prawidłowej masy ciała. Kluczowym elementem psychoterapii jest wzmocnienie samooceny pacjenta oraz poziomu jego samooakceptacji
  • Psychoterapię rodzinną – w przypadku pacjentów niepełnoletnich
  • Leczenie farmakologiczne – gdy występują objawy zaburzeń afektywnych (głównie depresyjnych), jako uzupełnienie psychoterapii niezbędne może okazać się stosowanie leków przeciwdepresyjnych
  • Konsultację z dietetykiem – specjalista pomoże pacjentowi opracować szczegółowy i właściwy jadłospis, który pozwoli na odpowiednie funkcjonowanie i pracę organizmu
  • Grupy wsparcia – pacjenci zmagający się z zaburzeniami odżywiania dzielą się swoimi przeżyciami i wspierają wzajemnie w pokonaniu choroby

Przebieg zdrowienia u osób chorych na anoreksję, które podjęły specjalistyczne leczenie